Η ευθύνη του Βελουχιώτη για την δολοφονία του Ψαρρού, όπως προκύπτει από έκθεση του ιδίου και άλλα κείμενα αριστερών

 Ένα απ΄τα γνωστά μυθεύματα των θαυμαστών/απολογητών/αγιογράφων του Βελουχιώτη είναι ότι εκείνος δεν έφερε καμμία ευθύνη για τον θάνατο του Ψαρρού παρά το ότι είχε εμπλακεί άμεσα στην επίθεση του ΕΛΑΣ κατά του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων. Όπως ξέρουμε, ο Ψαρρός δολοφονήθηκε εν ψυχρώ απ΄τον ταγματάρχη Ζούλα του ΕΛΑΣ, ενώ ήταν αιχμάλωτος και άοπλος.
 Ας δούμε όμως τι ισχυρίζονταν επί του θέματος κάποιοι θαυμαστές του Βελουχιώτη:

 "Δεν ήμουν παρών στην δολοφονία του Ψαρρού, της οποίας τα καθέκαστα έμαθα από τρίτους. Ήμουν όμως παρών όταν έφεραν τον Ψαρρό νεκρό πάνω σ'ένα γαϊδούρι και πληροφορήθηκε ο Άρης το συμβάν, ο οποίος περιήλθε σε απόγνωση. Αλλόφρων και ξεσκούφωτος τραβούσε κυριολεκτικά τα μαλλιά του, βρίζοντας και βλασφημώντας τον αυτουργό και τους εντολείς του. Τότε θυμήθηκα την εκτίμηση που είχε εκφράσει σε ανύποπτο χρόνο ο Άρης για το νεκρό αξιωματικό, τότε που πάλι αφοπλισμένος ο Ψαρρός οδηγείτο στο Γενικό Στρατηγείο, στην Αγία Τριάδα Ευρυτανίας, λέγοντας ότι: Ο Ψαρρός είναι καλός και έντιμος αξιωματικός, δημοκράτης και πατριώτης" [1]

 Αυτός που έγραφε τα παραπάνω (δηλ. ο παπα-Ανυπόμονος) στην προσπάθειά του να αποδείξει την εκτίμηση που είχε ο Βελουχιώτης για τον Ψαρρό ανέφερε ένα θετικό σχόλιο που υποτίθεται ότι έκανε ο πρώτος για τον δεύτερο όταν τον είδε να μεταφέρεται αφοπλισμένος στο Γ.Σ του ΕΛΑΣ.
 Μόνο που ο παπα-Ανυπόμονος ξέχασε να γράψει ότι ο φυσικός αυτουργός για εκείνον τον αφοπλισμό του Ψαρρού και την συνακόλουθη διάλυση του 5/42 (την πρώτη) στην Στρώμνη ήταν ο ίδιος ο Βελουχιώτης...
 Συνεπώς ήταν μάλλον απίθανο ο Βελουχιώτης να εξέφρασε την παραπάνω θετική γνώμη για τον Ψαρρό, απ΄την στιγμή που ο ίδιος έφερε ακέραια ευθύνη για τον προ ολίγου αφοπλισμό του συνταγματάρχη και του τμήματός του. Εκτός βέβαια αν δεχτούμε ότι ήταν τελείως ανισόρροπος.

 Εν πάσει περιπτώσει, ας δούμε τι λέγανε και άλλοι:

 "Το δεύτερο, και χειρότερο, ήταν ο φόνος του Ψαρρού. Αυτό ήταν το έγκλημα το ανθρώπινο. Αυτό ήταν και το πολιτικό έγκλημα. Ούτε για το ένα, ούτε για το άλλο φταίει ο Άρης. Ούτε και μπορούσε να τα αποτρέψει" [2]

 "Την πληροφορία για τον θάνατο του Ψαρρού είχε φέρει στον αρχηγό ο επικεφαλής της επίθεσης κατά του 5/42, εύελπις Αθανασίου. Ο Άρης, παρά την ταραχή του, συνέλαβε αμέσως το μέγεθος της καταστροφής: 
 - Αυτό θα το πληρώσουμε και θα το πληρώνουμε στον αιώνα τον άπαντα" [3]
 

 Βλέπουμε λοιπόν ότι οι θαυμαστές του Βελουχιώτη επιχειρούσαν μέσω των κειμένων τους να τον απαλλάξουν από κάθε ευθύνη για τον φόνο του Ψαρρού, και να τον παρουσιάσουν ως βαθύτατα εξοργισμένο για αυτό που έγινε.
Βέβαια δεν μας εξηγούν γιατί ο κατά τ'άλλα αυστηρότατος Βελουχιώτης που δεν ανεχόταν παρασπονδίες, δεν μπήκε στον κόπο να τιμωρήσει παραδειγματικά τον δολοφόνο του Ψαρρού, ή έστω να απαιτήσει την τιμωρία του.

 Την παραπάνω απορία έρχεται να μας την επιλύσει ο ίδιος ο φυσικός αυτουργός της δολοφονίας του Ψαρρού, ταγματάρχης Ζούλας. Σε έκθεσή του προς τα κομματικά όργανα του ΚΚΕ με ημερομηνία 02/03/1951 έλεγε πως:
"Για την εκτέλεση του Ψαρρού είμασταν σύμφωνοι με τον Άρη" [4]

 Αυτή είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα ομολογία που ανατρέπει άρδην τους ισχυρισμούς των απολογητών του Βελουχιώτη.

 Εξίσου σοβαρά στοιχεία επί του θέματος έχει παραθέσει και ο Φοίβος Γρηγοριάδης.
 Όπως είχαμε δει εδώ: http://istoriakatoxis.blogspot.gr/2013/11/blog-post_22.html
 όταν ο Γρηγοριάδης βρέθηκε κατηγορούμενος ενώπιον της ηγεσίας του ΕΛΑΣ για την δεύτερη επίθεση κατά του 5/42, ο Βελουχιώτης του είπε:  
 "Άκου τώρα. Όλοι μέσα θα σου ριχτούνε άτεγκτοι και αυστηροί. Θ'ακούσεις πολλά μα μην χάνεις το κουράγιο σου. Καλά έκανες και ασ'τους να λένε". [5]
 εγκρίνοντας έτσι την επιθετικότητα κατά του αντάρτικου τμήματος του Ψαρρού.


 Αλλά ας αφήσουμε τους υπόλοιπους και ας δώσουμε τον λόγο στον ίδιο τον Βελουχιώτη.
 Σε έκθεσή προς το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ στις 22/09/1943 έγραφε:
 "Διάλυση άμεση, έστω και αιματηρά, των οργανώσεων ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ αν αρνηθούν να υπογράψουν την ανωτέρω αναφερόμενη δήλωση" [6]

 Χαρακτηριστικό της νοοτροπίας του είναι ότι ο Βελουχιώτης εξέφραζε αυτές τις εμφυλιοπολεμικές απόψεις σε μία εποχή (Σεπτέμβριος του 1943) κατά την οποία το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ συνεργαζόταν με τον ΕΔΕΣ και την ΕΚΚΑ στα πλαίσια του Κοινού Γενικού Στρατηγείου των Ανταρτών.

 Τα παραπάνω στοιχεία σε συνδυασμό με την άμεση εμπλοκή του Βελουχιώτη στην πρώτη διάλυση του 5/42 καταδεικνύουν την αναμφισβήτητη εχθρικότητά του προς τον Ψαρρό και το 5/42.

 Πολύ πιο αποκαλυπτική όμως είναι η έκθεσή του όσον αφορά την σύγκρουση με το 5/42 και την δολοφονία του Ψαρρού [7]:

 Όπως φαίνεται απ΄την έκθεσή του, ο Βελουχιώτης:
 - Θεωρούσε ότι ο Ψαρρός ήταν εθνοπροδότης και συνεργάζεται με Γερμανούς
 - Θα ήταν εγκληματικά ασύμφορη η παράταση της ύπαρξης του 5/42
 - Πίστευε ότι ενεργούσε προς το συμφέρον του ΕΛΑΣ και ανέλαβε ακέραια την ευθύνη για ότι συνέβη.

 Πουθενά δεν διαφαίνεται ίχνος λύπης για τον φόνο του Ψαρρού, ούτε μεταμέλεια, ούτε καν νύξη κατά του δολοφόνου Ζούλα, ούτε υπόνοια ότι βλάφτηκε ο αγώνας του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.

 Με μία λέξη: Αμετανόητος.

 Βάσει των στοιχείων που παρατέθησαν, οι κατόπιν εορτής ισχυρισμοί των απολογητών του Βελουχιώτη μπορούν κάλλιστα να χαρακτηριστούν ως εσκεμμένη παραπληροφόρηση.



Πηγές:
[1] "Στο βουνό, με τον σταυρό, κοντά στον Άρη" του αρχιμανδρίτη Γερμανού Κ.Δημάκου (πατέρα-Ανυπόμονου), σελ.256
[2] "Η πολιτική διαθήκη του Άρη Βελουχιώτη" του Γιάννη Χατζηπαναγιώτου (καπετάν Θωμάς), σελ.384 
[3] "Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων" του Διονύση Χαριτόπουλου, σελ.529-530
[4] "Άρης Βελουχιώτης. Το χαμένο αρχείο", του Γρηγόρη Φαράκου, σελ.296
[5] "Το αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ-5/42", του Φοίβου Γρηγοριάδη, β' τόμος, σελ.498
[6] "Διπλή αποκατάσταση της εθνικής αντίστασης" του Δημήτρη Παρτσαλίδη, σελ.80
[7]  "Άρης Βελουχιώτης. Το χαμένο αρχείο", του Γρηγόρη Φαράκου, σελ.291-2

Σαν σήμερα, πισώπλατα δολοφονείται ο ήρωας της Αλβανίας, συνταγματάρχης Ψαρρός.

Η πιο άτιμη, ύπουλη κ’ άνανδρη ενέργεια του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.

Η δολοφονία του Δημήτρη Ψαρρού (Στρώμη Φωκίδας, 17 Απριλίου 1944) αποτελεί ένα από τα πλέον μελανά επεισόδια της  διαμάχης που ξέσπασε στην κατεχόμενη Ελλάδα μεταξύ μελών των ελληνικών αντιστασιακών αλλά και συμμορίτικων-λησταντάρικων ομάδων κατά τη διετία 1943 – 1944. Έως σήμερα, τα κίνητρά της παραμένουν ανεξιχνίαστα, ενώ οι συνέπειές της υπήρξαν ιδιαίτερα αρνητικές για το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ που βαρύνεται με την ευθύνη της πράξης, καθώς πρόσφερε επιχειρήματα στην αντικομμουνιστική πλευρά και όχι άδικα.

ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΗΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ 

Ο Δημήτρης Ψαρρός ήταν ο επικεφαλής του στρατιωτικού σκέλους μιας οργάνωσης της περιοχής Παρνασσίδας η οποία αποτελούσε τον “τρίτο πόλο” στο ελληνικό αντιστασιακό κίνημα (μεταξύ του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ), της Ε.Κ.Κ.Α. στην οποία πολιτικός ηγέτης ήταν ο Γεώργιος Καρτάλης. Στους κύκλους της οργάνωσης είχαν εισδύσει κυρίως μετριοπαθή, αντιμοναρχικά και κεντρώας πολιτικής τοποθέτησης στελέχη και φιλοδοξία του αρχηγού τους ήταν να διεξάγουν έναν πατριωτικό αγώνα, δίχως κομματική προσήλωση. Το στρατιωτικό τμήμα της ΕΚΚΑ ονομάσθηκε 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων προς τιμή του επίλεκτου στρατιωτικού σχηματισμού που είχε διακριθεί στον πόλεμο του 1940-41. Η συγκρότηση του συντάγματος υλοποιήθηκε στις 20 Απριλίου του 1943. Ωστόσο, οι δυο άλλες οργανώσεις είδαν με ιδιαίτερη επιφυλακτικότητα τη δημιουργία μιας νέας ένοπλης δύναμης και επεδίωξαν (ειδικά ο ΕΛΑΣ που τμήματά του δρούσαν στην ίδια περιοχή) να την προσεταιριστούν. Η κλιμακούμενη εχθρότητα σύντομα οδήγησε σε δυο αλλεπάλληλους αφοπλισμούς του 5/42, οι οποίοι σημειώθηκαν στις 14 Μαΐου και στις 23 Ιουνίου της ίδιας χρονιάς. Και στις δυο περιπτώσεις, η ηγεσία του ΚΚΕ με εντολές της επέστρεψε άμεσα τον οπλισμό στους αντάρτες του Συντάγματος, επιτρέποντας έτσι, την επανασυγκρότησή του. Εντούτοις, οι πιέσεις του ΕΛΑΣ προς τα στελέχη του 5/42 για προσχώρηση στον ΕΛΑΣ ή διάλυση δεν ελαττώθηκαν.
Ενώ κατά τη διάρκεια του 1943 οι αξιωματικοί, γενικά, του Συντάγματος Ευζώνων μετά από σαφείς εντολές του Ψαρρού (που δεν επιθυμούσε τη σύγκρουση) τηρούσαν διαλλακτική στάση προς τους αντίστοιχους βαθμοφόρους του ΕΛΑΣ, στα 1944 στις γραμμές τους εισήλθε μια ομάδα περίπου 70 αξιωματικών με βασιλόφρονα τοποθέτηση, των οποίων επικεφαλής φερόταν ο λοχαγός Θύμιος Δεδούσης. Ο τελευταίος άρχισε να παρεκκλίνει του αρχικού προσανατολισμού της ΕΚΚΑ και προέβη σε διασπαστικές κινήσεις με στόχο την υποστήριξη της επιστροφής του εξόριστου βασιλιά, πριν τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Αποκορύφωμα της στάσης του αυτής ήταν η συλλογή 68 υπογραφών αξιωματικών του Συντάγματος, γεγονός που προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση της ΕΑΜικής πλευράς. Ο Ψαρρός δεν κατάφερε να μεταβάλει τη στάση της ομάδας Δεδούση και αυτομάτως κατέστη, ως επικεφαλής του 5/42, ο βασικός στόχος του ΚΚΕ.

Το τέλος του 5/42 και η δολοφονία

Κατόπιν σαφών διαταγών που εκδόθηκαν από τον ίδιο τον Άρη Βελουχιώτη, ο οποίος ανέλαβε προσωπικά την επίθεση εναντίον του 5/42, τα ξημερώματα της 17 Απριλίου του 1944 τα τμήματα του Συντάγματος στο Κλήμα Δωρίδας δέχθηκαν τα ομαδικά πυρά μονάδων του ΕΛΑΣ αποτελούμενων από την V Ταξιαρχία (υπό το «Νικηφόρο») και το αποκαλούμενο ως «Τάγμα Θανάτου» (υπό το λοχαγό Γιαννακουλόπουλο) που εντάχθηκε, με νέα ονομοσία ως ΙΙΙ/36 Τάγμα, στο 36ο Σύνταγμα (διοικητής ο ταγματάρχης Ζούλας). Μια μέρα πριν, ο Ψαρρός με μήνυμά του προς την ηγεσία της ΕΚΚΑ ανακοίνωνε την απόφασή του να αντισταθεί στην επίθεση.
Στις 2:15 τα ξημερώματα εκδηλώθηκε η κύρια επίθεση προς το λόχο Δεδούση και παρά τη σθεναρή αντίσταση του 5/42, σε σύντομο χρόνο η μάχη τερματίσθηκε με μεγάλες απώλειες και των δυο πλευρών. Οι φιλομοναρχικοί λοχαγοί Δεδούσης και Καπετζώνης κατόρθωσαν να διαφύγουν, αλλά ο Ψαρρός, πιστεύοντας ότι δεν κινδύνευε σε ελληνικά χέρια, αποφάσισε να παραδοθεί μαζί με μια δύναμη 150 αντρών του. Οι Ντούρος και Καϊμάρας που διοικούσαν τους άλλους δυο λόχους του 5/42 οπισθοχώρησαν, όταν διαπίστωσαν ότι δεν ήταν σε θέση να ανακόψουν την επίθεση και επέστρεψαν στους τόπους καταγωγής τους. Στο ύψωμα της Αναλήψεως δόθηκε η τελική μάχη και ο Ψαρρός τελικά υποχώρησε προς την περιοχή «Σκάλα Καραΐσκου», όπου και συνελήφθη χωρίς αντίσταση από τους «μαυροσκούφηδες» του Άρη. Ο τελευταίος, τον παρέδωσε στο Νικηφόρο με εντολή να τον οδηγήσει με ασφάλεια στην έδρα της Ταξιαρχίας, στον Άγιο Ηλία. Όμως, καθοδόν προς εκεί, η ομάδα Νικηφόρου συναντήθηκε με τον ακραίο Ζούλα, που βλέποντας τον αιχμάλωτο Ψαρρό, άρχισε να τον βρίζει και να τον προκαλεί. Κάτω από μάλλον αδιευκρίνιστες συνθήκες, ο Ψαρρός δέχθηκε μια ριπή αυτομάτου όπλου από άνδρα του Ζούλα και έπεσε νεκρός. Πολλοί από τους μαχητές του υπέστησαν σκληρότατη κακομεταχείριση από τους αντιπάλους τους, μερικές δεκάδες δε, που αρνήθηκαν να προσχωρήσουν στον ΕΛΑΣ, δολοφονήθηκαν επίσης.
                          Ο απόηχος και οι ευθύνες

Η είδηση της δολοφονίας του Ψαρρού, την οποία ανήγγειλε προς τα μέλη της ΠΕΕΑ την παραμονή της κρίσιμης συνάντησης του Λιβάνου για την οργάνωση του αντιστασιακού αγώνα, ο ίδιος ο Σάντος εκφράζοντας την οδύνη του, προκάλεσε απογοήτευση και αποτροπιασμό. Ο Βελουχιώτης με τηλεγράφημά του προς την διοίκηση του ΕΛΑΣ ανέλαβε πλήρως την ευθύνη για τη διάλυση του 5/42, αλλά ανέφερε ότι ο Ψαρρός σκοτώθηκε μαχόμενος. Ο Ευριπίδης Μπακιρτζής, Στέφανος Σαράφης και τα υπόλοιπα στελέχη της Κυβέρνησης του βουνού συγκλονίστηκαν αλλά εν συνεχεία δεν έλαβαν το παραμικρό μέτρο κατά των φυσικών αυτουργών της δολοφονίας, παρομοίως και το ΕΑΜ που δέχθηκε συλλήβδην τα λεκτικά πυρά του Γεωργίου Παπανδρέου στη σύσκεψη του Λιβάνου. Ο Ζούλας παρέμεινε ατιμώρητος, κάτι που ενισχύει τις υπόνοιες ότι πιθανόν να μην έδρασε εν ψυχρώ ή αυτόβουλα, όπως υποστηρίζει το ΚΚΕ. Οι περισσότεροι από τους διασωθέντες άνδρες του Συντάγματος είτε στράφηκαν εχθρικά προς το ΕΑΜ/ΚΚΕ είτε έσπευσαν να ενταχθούν στα Τάγματα Ασφαλείας της περιοχής Πατρών.
Τελικά, όπως έγινε γνωστό αργότερα, την εντολή για τη εν ψυχρώ δολοφονία του Ψαρρού είχε δώσει ύπουλα ο ληστοσυμμορίτης και αρχισφαγέας Βελουχιώτης. “Παραδέχομαι ότι επέδρασα εξαιρετικά και ερυμούλκησα την Ταξιαρχίαν προς γραμμήν τοιαύτης ταχείας και ανηλεούς εξοντώσεως. Πιστεύω, όμως, ότι ενήργησα απολύτως προς το συμφέρον του αγώνος και αναλαμβάνω ακεραίαν την ευθύνην”, είχε πει στις βρωμερές σημειώσεις του, το κάθαρμα του ΕΛΑΣ.